Oświetlenie kuchni – ogólne, zadaniowe i akcentowe

Z estetycznego i praktycznego punktu widzenia na właściwe oświetlenie kuchni składa się oświetlenie ogólne, oświetlenie zadaniowe oraz oświetlenie akcentowe. Utworzone w ten sposób warstwy światła pozwalają na uzyskanie dobrego efektu w każdym rodzaju przestrzeni mieszkalnej służącej wypoczynkowi oraz pracy – jaką bez wątpienia jest przygotowywanie posiłków w kuchni. Jednym z najczęściej popełnianych błędów przy projektowaniu oświetlenia jest skupienie się tylko na jednym z jego typów. Skupiamy się przeważnie na oświetleniu ogólnym – ewentualnie z dodatkiem punktowych halogenów – i nie bierzemy pod uwagę innych warstw oświetlenia. Innym częstym błędem jest stosowanie źródeł światła nie odpowiadających swojemu przeznaczeniu.

Pamiętajmy też o wygodnym rozmieszczeniu włączników światła, tak abyśmy bez większego wysiłku byli w stanie dostosować oświetlenie do naszych aktualnych potrzeb. W przypadku bardziej zaawansowanych i złożonych instalacji oświetleniowych (szczególnie wykorzystujących źródła światła RGB) warto pokusić się o zastosowanie jednego z dostępnych na rynku systemów inteligentnego sterowania światłem. Systemy te pozwalają na zaprogramowanie kombinacji oświetlenia i automatyczne lub manualne uruchamianie tzw. scen oświetleniowych w zależności od godziny, dnia tygodnia, czy też naszego nastroju.

Na zakończenie wstępu warto wspomnieć o zaletach technologii LED. Do niedawna przeszkodą w zastosowaniu tego rodzaju oświetlenia była jego wysoka cena i niekiedy wątpliwa jakość światła i awaryjność. Z uwagi na to, że jest to jedna z najszybciej rozwijających się technologii, w dniu dzisiejszym możliwy jest zakup niezawodnego oświetlenia LED za rozsądną cenę o bardzo dobrych parametrach świetlnych. Szczegółowe informacje na temat zalet oświetlenia LED i spraw na jakie należy zwrócić uwagę przed jego zakupem można znaleźć w jednym z moich wpisów.

Zacznijmy od obszarów zadaniowych

Obszary zadaniowe najlepiej oświetlać jasnym i bezcieniowym światłem. Szczególnie dobrze pasującym do tego celu źródłem światła są świetlówki LED ze względu na dużą powierzchnię świecącą oraz znaczne natężenie światła.

Praktyczne jest zainstalowanie źródeł światła w pobliżu powierzchni roboczej (w przypadku kuchni są to blaty kuchenne, zmywak oraz stół w jadalni), więc najwygodniejsze byłoby umieszczenie ich pod spodem wiszących szafek kuchennych (przypadek oświetlenia stołu omówimy później). Należy jednak zwrócić uwagę na to, by źródła światła znajdowały się poniżej linii wzroku lub były przysłonięte tak, by uniknąć nieprzyjemnego oślepienia światłem. W tym miejscu bardzo dobrze sprawdzają się też mocne hermetyczne taśmy LED, które dla poprawy estetyki i rozpraszania światła można zamontować w aluminiowych korytkach zamkniętych matową lub mlecznobiałą przysłoną.

W przypadku półwyspu lub wyspy kuchennej bez szafek, do których można by przymocować oprawy oświetleniowe, zachodzi potrzeba zastosowania lampy wiszącej lub zamontowania opraw oświetleniowych bezpośrednio pod sufitem lub w suficie. Obecność sufitu podwieszanego ułatwia zadanie i poszerza zakres możliwości o podsufitowe zainstalowanie downlightów LED lub podtynkowych paneli LED. Podstawową zaletą tych źródeł światła LED w stosunku do klasycznych halogenów MR16 i GU10 jest estetyka, niezawodność i żywotność dochodząca do 50000 godzin. W przypadku braku sufitu podwieszanego, alternatywą dla downlightów i paneli podtynkowych jest zastosowanie ich natynkowych wariantów.

Przy doborze opraw do oświetlenia zadaniowego należy zwrócić uwagę, aby kąt ich świecenia nie był zbyt wąski, gdyż takie światło powoduje rzucanie intensywnych cieni utrudniających wykonywanie prac kuchennych. Z uwagi na fakt, że te downlighty, które wyposażone są w reflektory (podobnie jak halogeny MR16) emitują skupioną wiązkę światła, nie pełnią one najlepiej funkcji oświetlenia zadaniowego, ale za to idealnie sprawdzają w oświetleniu akcentowym. Do oświetlenia zadaniowego polecamy panele LED lub downlighty LED o szerokim kącie świecenia zaopatrzone dodatkowo w mleczne przysłony rozpraszające światło i minimalizujące ryzyko oślepienia.

Miejscem w kuchni, którego prawidłowe oświetlenie jest bardzo ważne jest jadalnia wraz ze stołem. Oświetlenie tego miejsca z jednej strony podlega zasadom oświetlenia zadaniowego, z drugiej strony jest to obszar, w którym poza widocznością ważne jest stworzenie odpowiedniego klimatu. Tu możemy sobie sobie pozwolić na wybór lampy o oryginalnym wzornictwie. Ciekawym rozwiązaniem dla nowoczesnych kuchni są minimalistyczne lampy wiszące LED o zmiennej temperaturze barwowej i możliwości zmiany natężenia światła. Funkcje te realizowane są z bezprzewodowego pilota dzięki czemu łatwo dostosujemy charakter światła do naszego nastroju oraz potrzeb.

Pomyślmy o oświetleniu ogólnym

Oświetlenie ogólne jest to rozproszone światło wypełniające cienie, zmniejszające kontrast i oświetlające powierzchnie ścian. Oświetlenie ogólne nadaje pomieszczeniu subiektywne wrażenie jasności. Światło rozproszone jest tym co potrzebujemy w pomieszczeniu wtedy, gdy odpoczywamy lub wykonujmy czynności nie wymagające dużej precyzji.

Jeśli kuchnia jest jasna i posiada duże okna, to w trakcie dnia wypełniona jest ona rozproszonym światłem. Jednakże z uwagi na to, że z kuchni korzysta zwykle się od wczesnych godzin porannych do późnych godzin wieczornych, nie możemy polegać jedynie na świetle naturalnym. I tu znowu – ze względu na swoją uniwersalność – przychodzą nam w sukurs świetlówki LED. Poza tym, że są one świetnym źródłem światła zadaniowego, nadają się do dostarczania otoczeniu rozproszonego światła. Emitują one szeroką i równomierną wiązkę światła, a ich duża wydajność świetlna powoduje, że rachunki za energię elektryczną nie będą wysokie.

Przy wyborze koloru światła ogólnego najlepiej wybrać temperaturę barwową w zakresie 2700K – 4000K, w celu stworzenia ciepłej i gościnnej atmosfery. Nie jest to jednak jedyne rozwiązanie. Charakter wnętrza podpowie nam jakie oświetlenie dobrać. Może się okazać, że zastosowanie zimnego światła ogólnego 6500K sprawdzi się bardzo dobrze (zwłaszcza w nowoczesnej minimalistycznej kuchni) a wrażenie ciepła uzyskamy poprzez niższą temperaturę barwową (2700K-3000K)  światła zadaniowego i akcentowego. Jest to pole dla uruchomienia naszej kreatywności i wrażliwości na charakter przestrzeni, którą kształtujemy światłem.

Świetlówki LED można zainstalować w oprawie centralnie podwieszonej pod sufitem, lub też przyjąć inne strategie, jak na przykład umieszczając je na górnych szafkach, tak by światło nie padało bezpośrednio a odbijało się od jasnego sufitu. Jest to niedroga metoda na rozświetlenie kuchni pod warunkiem, że mamy do dyspozycji co najmniej 30 cm wolnej przestrzeni pomiędzy górną krawędzią szafek a sufitem.

Inną alternatywą w przypadku posiadania wyspy kuchennej jest zaadaptowanie wieszaka na garnki, na którym można zainstalować oprawę ze świetlówkami LED, tak by emitowały światło w kierunku sufitu, które następnie ulegałoby odbiciu z powrotem na wyspę i na resztę pomieszczenia.

Przy projektowaniu oświetlenia ogólnego kuchni należy cały czas pamiętać, by jego natężenie nie było zbyt duże, gdyż zatracimy wtedy wrażenie przytulności jakie powinno być charakterystyczny dla tego pomieszczenia.

Dodajmy warstwę oświetlenia akcentowego

Oświetlenie akcentowe jest przysłowiową wisienką na torcie oświetleniowym – tym co wnosi do przestrzeni „trzeci wymiar” składający się na to, co określane bywa mianem „jakości przestrzeni”. Oświetlenie akcentowe jest oszczędnie używane w celu oświetlenia tych wyjątkowych przedmiotów i elementów wnętrza, na które chcemy zwrócić uwagę osób w nim przebywających. Oświetlenie akcentowe zwykle wykonane jest ze źródeł światła punktowego. Wcześniej wspomniane downlighty z lustrzanym reflektorem (odpowiedniki halogenów MR16) i możliwością regulacji kąta ustawienia są jednym ze źródeł światła, które w tej roli sprawdza się najlepiej. W ten sposób można oświetlić obrazy, detale architektoniczne, nasze kolekcje, czy też obszar, na którym prezentujemy potrawy. Gdy chcemy podkreślić ciekawą teksturę ściany wykonaną na przykład z cegły, bardzo dobrym sposobem na to jest zainstalowanie na niej kinkietów LED ze światłem padającym pod niewielkim kątem i niejako „obmywającym” powierzchnię ściany.

Jednym ze sposobów oświetlenia akcentowego, które umożliwił rozwój technologii LED, jest zastosowanie taśm LED lub specjalnych opraw liniowych LED, które możemy umieścić we wnękach, pod blatami kuchennymi, u postawy szafek kuchennych itp. co pozwoli nam na uzyskanie efektu oświetlenia ambientowego. Zakres możliwości – szczególnie przy zastosowaniu taśm LED z diodami RGB – ogranicza jedynie nasza wyobraźnia oraz budżet. Oświetlenie to najlepiej współgra z kuchniami nowoczesnymi nadając im klimat rodem z filmów gatunku science-fiction. 

Jeśli jednak dopiero zaczynacie swoją świadomą przygodę z aranżowaniem wnętrz za pomocą oświetlenia lub nie macie pewności, czy nasz projekt jest technicznie wykonalny w ramach danego budżetu, i czy przyniesie on zamierzony efekt estetyczny i użytkowy warto skorzystać z usług profesjonalnych architektów wnętrz – szczególnie tych specjalizujących się w architekturze światła.

Projektujecie oświetlenie kuchni i macie ciekawe spostrzeżenia lub pomysły z tym związane? Ciekaw jestem, czy w praktyce przestrzegacie stosowania zasady trzech warstw oświetlenia.